Przed dwoma tygodniami w Jeleniej Górze, przed tygodniem w Legnicy, a w ostatnią sobotę stycznia w Bolesławcu − tak wygląda grafik spotkań biskupa Piotra Wawrzynka z przedstawicielami rad parafialnych z poszczególnych rejonów duszpasterskich diecezji legnickiej. Legnickie spotkanie odbyło się w Centrum Spotkań im. Jana Pawła II. Przyjechali tu wierni z rejonu legnickiego oraz lubińsko-polkowickiego m.in. z Chróstnika, Szklar Górnych, Gwizdanowa, Brunowa, Sobina, Wilkowa.

Spotkanie 27 stycznia zostało poświęcone zagadnieniom związanym z udziałem rady parafialnej w „nawróceniu duszpasterskim parafii”. Termin ten pochodzi z instrukcji „Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła”, wydanej przez Kongregację ds. Duchowieństwa. Każdy uczestnik otrzymał egzemplarz tej instrukcji.

Realia życia

Na jej podstawie biskup Piotr opisywał obecny stan duszpasterski w parafiach naszej diecezji, wskazując np. na małą liczbę wspólnot w ramach parafii, a także coraz trudniejsze realia życia całej diecezji (np. spadek powołań). Przedstawiał także kroki, jakie można podjąć, aby zacząć realizować kierunek duszpasterskiego nawrócenia. Wynika on z diagnozy postawionej przez autorów instrukcji. Już na początku dokumentu (p. 3) przywołują oni słowa papieża Franciszka: „Dlatego Ojciec Święty przypomniał: »Jeśli coś ma wywoływać święte oburzenie, niepokoić i przyprawiać o wyrzuty sumienia, to niech będzie to fakt, że tylu naszych braci żyje pozbawionych siły, światła i pociechy z przyjaźni z Jezusem Chrystusem, bez przygarniającej ich wspólnoty wiary, bez perspektywy sensu i życia. Mam nadzieję, że zamiast lęku przed pomyleniem się, będziemy się kierować lękiem przed zamknięciem się w strukturach dostarczających nam fałszywej ochrony, lękiem przed przepisami czyniącymi nas nieubłaganymi sędziami, lękiem przed przyzwyczajeniami, w których czujemy się spokojni, podczas gdy obok nas znajduje się zgłodniała rzesza ludzi, a Jezus powtarza nam bez przerwy: Wy dajcie im jeść! (Mk 6,37)«”. Hierarcha wielokrotnie powoływał się na swoje doświadczenie kierowania parafią, gdyż proboszczem był do ostatnich chwil przed mianowaniem go na biskupa pomocniczego naszej diecezji.

− Rada jest konkretną instytucją w Kościele i dlatego biskup podczas wizytacji spotyka się również z nią. Rola rady zależy od wielu czynników, ale ona może aktywnie wspierać proboszcza, czy to pod kątem duszpasterskim czy też ekonomicznym. Może proponować i brać odpowiedzialność za inicjatywy duszpasterskie. W niej z natury są osoby jakoś wyróżniające się w parafii. One znają parafię i mogą doradzać proboszczowi. Mało tego − same się formując, mogą z czasem formować innych − mówił biskup.

Rady w diecezji legnickiej są podzielone na rady ekonomiczne i duszpasterskie. Część członków zasiada w nich z urzędu, np. ksiądz proboszcz, wikariusz, katecheci, część może zasiadać ze wskazania proboszcza, a część z wyboru pozostałych parafian. O ile rada ekonomiczna ma za zadanie wspierać proboszcza w zarządzaniu majątkiem parafii, a więc w remontach, budowach, przebudowach czy też zbieraniu i rozliczaniu pieniędzy, o tyle rady duszpasterskie wspierają proboszcza w każdym elemencie duszpasterskim – organizacji życia parafialnego, ewangelizacyjnego, liturgicznego.

Nowe znaki

Biskup wskazywał, że instrukcja jest dokumentem pozwalającym formować się zarówno członkom samych rad, jak i każdemu parafianinowi. W punkcie 14 czytamy „Poczynając od rozważania znaków czasu pod natchnieniem Ducha Świętego, należy także tworzyć nowe znaki: parafia, nie będąc już, jak kiedyś, głównym miejscem agregacji i socjalizacji, jest wezwana do szukania innych sposobów bliskości niż zwykłe działania. Zadanie to nie stanowi jakiegoś ciężaru do niesienia, ale jest wyzwaniem, które należy przyjąć z entuzjazmem”.

− Chodzi o to, aby parafia mogła wejść w zdrowy proces odnowienia. Wszystko wokół nas się zmienia, natomiast bardzo często w naszych strukturach mawiamy: „Zawsze tak było, zróbmy jak zawsze”. Ale dzisiaj może przy stajence bożonarodzeniowej nie trzeba stawiać figurek, ale trzeba zamontować w kościele telebimy, ruchome światła, wytwornicę dymu, żeby młodzi mogli dostrzec dynamizm Ewangelii. W figurce mogą tego nie zobaczyć. Nasza struktura parafii ma być dostosowana do głoszenia Ewangelii tu i teraz – mówił biskup Piotr. – Nawrócenie duszpasterskie jest zmianą naszego schematu myślenia o parafii. Dzięki nawróceniu przejdziemy do myślenia ewangelizacyjnego. Bo w parafii jest wielu, którzy nie chodzą do kościoła. A nie chodzą, bo przestali wierzyć. I im jest potrzebny lekarz, który uzdrowi im serca. Parafia musi stać się przestrzenią, w której podstawowym akcentem jest głoszenie Jezusa. Chcemy, aby ludzie przychodzili nie tyle na festyn i piknik, ale do Chrystusa. I zmiany myślenia potrzebują nie tylko księża, ale przede wszystkim świeccy – mówił biskup.

Zdefiniować na nowo

W instrukcji czytamy w p. 8: „Terytorialna konfiguracja parafii wezwana jest jednak dziś do konfrontacji ze szczególną cechą współczesnego świata, w którym zwiększona mobilność i kultura cyfrowa poszerzyły granice istnienia. Istotnie, z jednej strony życie ludzi utożsamia się coraz mniej z określonym i niezmiennym środowiskiem, tocząc się raczej w »globalnej i zbiorowej wiosce«; z drugiej strony kultura cyfrowa nieodwracalnie zmieniła rozumienie przestrzeni, a także język i zachowanie ludzi, zwłaszcza młodszych pokoleń. Co więcej, łatwo przewidzieć, że ciągły rozwój technologii jeszcze bardziej zmodyfikuje sposób myślenia i rozumienia, jaki człowiek będzie miał o sobie i życiu społecznym. Szybkość dokonujących się zmian, modyfikacja modeli kulturowych, łatwość poruszania się i szybkość komunikacji zmieniają postrzeganie przestrzeni i czasu. I dodatkowo: Parafia, jako żywa wspólnota wierzących, włączona jest we wspomniany kontekst, w którym związek z terytorium jest coraz mniej zauważalny, miejsca przynależności stają się wielorakie, a relacje międzyludzkie są wystawione na ryzyko rozpadu w wirtualnym świecie bez zaangażowania ani odpowiedzialności za własne relacje”.

Biskup Piotr mówił, że aby przemienić myślenie o parafii, trzeba od nowa zdefiniować jej pojęcie. Z myślenia o niej w kategoriach terytorium na rzecz postrzegania jej jako wspólnoty. – Jest oparta na znajomości ludzi. Parafia musi dążyć do tworzenia przestrzeni bliskości między ludźmi. Liturgia jest wydarzeniem masowym, nie jest czasem budowania głębokich relacji między ludźmi. One budowane są gdzie indziej, dlatego parafia musi stać się „wspólnotą wspólnot”. Im więcej wspólnot, tym więcej okazji do realnego spotkania. W parafiach diecezji legnickiej brakuje wspólnot. Zakładanie takich grup sprawia, że nie tworzymy w parafii miejsca „obrony” przed światem, ale wychodzimy i proponujemy miejsce budowania relacji z drugim człowiekiem i Bogiem. A my czasami używamy cytatu, że „bramy piekielne go nie przemogą”, wskazując, że może nasza obecna taktyka jest dobra. Ale nie – ten fragment nie oznacza, że mamy się zamknąć i bronić, ale że bramy piekielne nie zatrzymają głoszonego Słowa – mówił biskup Piotr.

Padła też deklaracja dotycząca cyklicznego organizowania tego typu spotkań, które mają pełnić rolę elementu formacji członków rad. Mówiono o tym, że ta formacja powinna odbywać się zarówno na poziomie wspólnotowym, grupowym, jak i osobistym. Wówczas parafia będzie zyskiwała uformowanych członków, a z czasem przełoży się to na wzrost wspólnoty. To wymaga jednak zmiany myślenia o parafii − zorganizowanej tylko w sposób terytorialny, z mnóstwem anonimowych członków i powtarzających od lat te same wydarzenia duszpasterskie bądź liturgiczne. Trzeba ją postrzegać jako wspólnotę wiernych wiedzących w Kogo i dlaczego wierzą, wspólnotę poszukującą nowych form wzrastania i formacji. Wówczas taka wspólnota będzie potrafiła sama żyć pełnią wiary, a także będzie w stanie zapraszać do siebie nowych członków. Wtedy zacznie się realizować cel misyjny parafii.