Odkrycie ze św. Józefem na pięciolinii

Krzeszowska skarbnica katolickiego nabożeństwa do św. Józefa właśnie odsłoniła swój kolejny klejnot. Dzięki kontynuacji programu "Muzyczny ślad", finansowanego z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego, a realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, właśnie ukazały się nowe publikacje poświęcone muzyce cystersów opactwa w Krzeszowie. Wszystkie one są publikowane w serii wydawniczej "Studia Musica Grissoviensia".

W poprzednich latach otrzymaliśmy w ten sposób opracowanie muzyczne m.in. mszy o św. Józefie autorstwa Johannesa Alojza Lamboya czy też pieśni "Salve Regina" autorstwa o. Eustachego Wagnera. Tym razem wracamy do postaci św. Józefa, a precyzyjnie - do litanii jemu poświęconych. 

Opracował je ks. Łukasz Kutrowski. Oryginalnego autora nie znamy, a utwór nosi nazwę "Lytaniae ex D de Sancto Josepho". Utwór przeznaczony jest na zespół wokalno-instrumentalny - czterogłosowy chór mieszany, dwoje skrzypiec i organy basso continuo. Dzieło to stanowi część obszernego zbioru rękopisów muzycznych pochodzących z czasów opactwa cystersów. Było własnością krzeszowskiej kapeli muzycznej, co potwierdza inskrypcja na karcie tytułowej: "Chori Grüssoviensis". Litania została napisana w oparciu o nieoficjalny, tzn. niezatwierdzony przez Stolicę Apostolską, tekst Litanii do św. Józefa. Opracowanie partyturowe dzieła bazuje w pełni na materiale źródłowym, rękopiśmiennym, pochodzącym z Biblioteki Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie.

Jak tłumaczy nam autor opracowania, w dawnym opactwie cystersów w Krzeszowie, obok kultu Matki Bożej Łaskawej, rozwijała się cześć św. Józefa. Zwłaszcza wiek XVII i kolejne stulecia naznaczone były intensyfikacją pobożności świętojózefowej, skoncentrowanej głównie wokół liturgii. Krzeszów stał się swego rodzaju duchowym centrum czci oddawanej Opiekunowi Zbawiciela na Dolnym Śląsku. Jednym z głównych założeń propagowania tej formy duchowości była chęć odnowy wiary i życia moralnego mieszkańców ziemi dolnośląskiej. Działania miejscowych cystersów oparte na kulcie św. Józefa przyniosły zamierzone cele w postaci umocnienia relacji rodzinnych oraz rozwoju społeczno-kulturowego i religijnego.

- Fundamentalne okazały się liturgia i trzy dni celebracji dedykowanych świętemu. Najważniejszym obchodem było święto św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny (19 marca). Pozostałe to: święto Zaślubin Maryi ze św. Józefem (23 stycznia) i święto Opieki św. Józefa (druga lub trzecia niedziela po Wielkanocy). W liturgiczny nurt duchowości świętojózefowej Krzeszowa wpisuje się rodzima twórczość muzyczna. Stworzyli ją cystersi, współpracujący z wieloma kompozytorami Śląska i innych regionów środkowej części Europy. Wykształcili ponadto swoje własne środowisko artystyczne, do którego należeli kompozytorzy, organiści, dyrygenci oraz muzycy tworzący miejscową kapelę. Wykonywali oni w głównej mierze dzieła przeznaczone do liturgii i nabożeństw. Wśród nich poczesne miejsce, oprócz wielogłosowych opracowań ordinarium missae, zajmują litanie - tłumaczy kapłan.

Drukowane egzemplarze zostały wysłane do największych polskich bibliotek oraz dolnośląskich szkół muzycznych - dla osób indywidualnych są one dostępne w Biurze Obsługi. Instytucje, które nie otrzymały publikacji, a chciałyby nimi zasilić swoje zbiory, proszone są o kontakt pod nr. tel.: +48 (75) 742 32 79 lub adresem e-mail: biuro@opactwo.eu. Tymczasem wszyscy zainteresowani mogą pobrać opracowania, które poniżej udostępniamy w plikach PDF:

W 2024 r. zostały opracowane:

1. Lytaniae ex D de Sancto Josepho

W 2023 r. zostały opracowane:

1. o. Eustachius Wagner O.Cist., 7 Salve Regina
2. o. Eustachius Wagner O.Cist., 8 Salve Regina

W 2022 r. zostały opracowane:

1. Joannes Aloÿs Lamboÿ, Missa Sancti Josephi ex D

W 2021 r. zostały opracowane:

1. o. Amandus Ivanschiz, Litaniae de s. Josepho
2. Anonimus, Salve Pater Salvatoris
3. fr. Stephanus Sailer, Litaniae de Sancto Josepho ex C

W 2020 r. zostały opracowane:

1. Anonimus, Aria Sancte Joseph Fili David – Ach mi Jesu (PL-Krz. VIII-14)
2. Blahack Joseph Wenzel Jakob (1780-1846), Ofertorium Justus ut palma (PL-Krz III-3)
3. Wagner Eustachius (1714-1782), Litaniae ex D (PL-Krz. V-91).